پس از یک روز طولانی در محل کار یا بیرون، کمی دراز کشیدن و گشتن در محیط اینترنت و فضای مجازی بسیار لذت بخش است. تمرکز کردن روی موضوعی بجز اتفاقات روز می‌تواند به کاهش فشار و استرس کمک کند. طبق نظرسنجی بنیاد بین المللی خواب، از هر ۱۰ نفر، ۹ نفر قبل از خواب، از موبایل، تبلت یا لپ تاپ استفاده می‌کنند و این موضوع در مورد افراد زیر ۳۰ سال بیشتر است.
پیشرفت علم و تکنولوژی باعث شده حواس ما از عوامل استرس‌زای روز کمی پرت شود. با این حال طبق تحقیقات بنیاد بین المللی خواب، استفاده از ابزار تکنولوژی باعث کاهش زمان خواب و استراحت افراد شده است.
تاثیر تکنولوژی بر خواب به ویژه در میان نسل جوان، منفی ارزیابی شده است. با این وجود، بسته به نوع و میزان استفاده ما از دستگاه‌های الکترونیکی، این دستگاه‌ها می‌توانند تاثیر خوب یا بد بر روی سلامت انسان داشته باشند.
در این مقاله به تاثیر تکنولوژی بر خواب از جهات مثبت و منفی آن پرداخته شده است و تلاش شده تا راهکارهایی برای برقراری تعادل بین استفاده از فناوری، زمان و کیفیت خواب، ارائه شود.
تاثیرات منفی تکنولوژی بر خواب
فناوری می‌تواند روی عادات خواب ما اثر بگذارد.
طبیعیست که افراد پیش از خواب تلفن همراه، تبلت یا لپ تاپ خود را چک کنند. متاسفانه این روند می‌تواند روی چرخه خواب طبیعی افراد اثر منفی داشته باشد. در این بخش تاثیرات منفی دستگاه‌های الکترونیکی بر روی کیفیت خواب را بررسی خواهیم کرد.
نور آبی انسان را بی خواب می‌کند.
نور آبی مرئی وسایل الکترونیکی کوتاهترین طول موج با بیشترین انرژی را دارد. ما را هشیار و متمرکز نگه می‌دارد. روحیه را تقویت می‌کند و به ایجاد نظم شبانه روزی کمک می‌کند.
پیش از پیشرفت تکنولوژی، تنها منبع نور آبی، نور خورشید بوده است. اما اکنون بیشترین زمان قرار گرفتن در معرض نور آبی در اتاق خواب و بوسیله لوازم الکترونیکی است. نور آبی بیش از هر چیز روی ملاتونین بدن تاثیر دارد. تحقیقات ثابت کرده دو ساعت قرار گرفتن در معرض نور آبی می‌تواند میزان ملاتونین مغز و در نتیجه کیفیت خواب را بشدت کاهش دهد. ملاتونین هورمونیست که به تنظیم ساعت داخلی بدن کمک می‌کند و خواب انسان را تنظیم می‌کند.
دقت کنید نور آبی بطور مطلق بد نیست. این نور برای درمان اختلال فصلی عاطفی که معمولا در پاییز و زمستان روی می‌دهد استفاده می‌شود ولی قرار گرفتن بیش از حد در معرض آن باعث ایجاد اختلال خواب خواهد شد.
تحریک بیش از حد مغز باعث بیخوابی می‌شود.
چک کردن دستگاه‌های الکترونیکی مانند تلفن همراه قبل از خواب لذت بخش است اما باید بدانید اینکار باعث تحریک مغز شده و در نتیجه شما را بیشتر بیدار نگه می‌دارد. چرا که مغز موضوعی برای تمرکز روی آن دارد. بنابراین چک کردن موبایل، تبلت و سایر دستگاه‌های الکترونیکی سبب اختلال در خواب خواهند شد.
اما همین تکنولوژی می‌تواند کیفیت خواب ما را با روش‌های متفاوتی افزایش دهد.
تاثیرات مثبت تکنولوژی بر خواب
برنامه‌های ردیابی خواب
یکی از راه‌های بهبود خواب بوسیله تکنولوژی، استفاده از اپلیکیشن‌های چرخه خواب است که می‌تواند عادت‌های خواب را شناسایی و مکان و زمان مناسب برای خواب را پیدا کند. این برنامه‌ها جادو نمی‌کنند اما به شما بینش مفیدی ارائه می‌دهند. با ثبت چرخه خواب، عادت‌های خواب شما شناسایی شده و با ایجاد برنامه خواب منظم، استراحت شما بهبود می‌یابد.
البته پیش از هر چیز باید بدانید که اگر شما زمان طولانی است که دچار اختلال خواب هستید باید برای درمان این اختلال به پزشک مراجعه کنید.
برنامه‌های مدیتیشن (مراقبه)
استفاده ار یک اپلیکیشن مراقبه به شما کمک می‌کند آرامش بیشتری پیدا کنید و راحت‌تر به خواب بروید.
زمانی که مغز آرام باشد ساعت خواب شما تنظیم خواهد شد.
مچ بند و هدبند ردیاب خواب
این ابزارها بوسیله یک اپلیکیشن تحرک شما در طول روز، مقدار کالری که سوزانده‌اید و عادات خواب شما را ثبت کرده و بر طبق آن برنامه خواب منظمی ارائه می‌دهند.
برای مثال اگر شما ساعت ۱۰ شب کمی خواب آلوده‌اید اما ساعت ۱۱ مغز شما هشیار است، برنامه این موضوع را ثبت می‌کند و به شما یادآوری می‌کند که ساعت ۱۰ زمان بهتری برای خوابیدن است.
استفاده از نور گرم برای خواب بهتر
همه می‌دانیم که روشن بودن لامپ باعث بیخوابی می‌شود. همانطور که پیشتر نیز گفته شد، نور آبی محرک مغز بوده و باعث بیخوابی می‌شود. اما جالب است بدانید برخلاف نور آبی، نور گرم که از رنگ‌های طبیعی چون آتش یا غروب خورشید الگوبرداری شده‌اند، می‌توانند باعث ایجاد آرامش و خواب آلودگی در انسان شود.
چراغ خواب‌های هوشمند می‌توانند با ایجاد یک نور گرم در زمان خواب به بهبود خواب شما کمک کنند.
فیلترهای نور آبی
اگر بخواهیم صادق باشیم عدم استفاده از گوشی هوشمند، لپ تاپ و تبلت پیش از خواب عملا غیرممکن است و همانطور که می‌دانید نور آبی این ابزار روی خواب ما اثر منفی دارد. با این وجود راهکارهایی وجود دارد تا بتوانیم اثرات منفی آن را کاهش دهیم.
تحقیقات ثابت کرده استفاده از عینک‌های فیلتر نور آبی باعث کاهش چشمگیر اثرات این نور، از جمله اختلال خواب می‌شود.
چطور بهتر بخوابیم؟
مانند بیشتر مسائل زندگی، ایجاد تعادل بین سرگرمی و سلامتی می‌تواند به ما کمک کند خواب کافی و سالمی داشته باشیم. استفاده از ابزار تکنولوژی در زندگی ما نقش پررنگی دارد ولی باید دقت کنیم سلامت ما را به خطر نیندازد. برای دستیابی به این مهم روش‌های زیر را دنبال کنید.
1- لوازم الکترونیکی را از محل خوابتان دور کنید.
اگر بتوانید به این قانون عمل کنید که تخت خواب فقط جای خواب است، قطعا خواب راحت و آرامی خواهید داشت. موبایل و تبلت را از محل خوابتان دور کنید.
2- قبل از خواب مطالعه کنید.
تحقیقات نشان داده، مطالعه پیش از خواب باعث کاهش استرس و ایجاد آرامش و احساس خواب می‌شود. البته باید از کتاب کاغذی استفاده کنید. اگر میخواهید کتاب الکترونیکی بخوانید، حتما از عینک فیلتر نور آبی استفاده کرده و گوشی موبایل را بعد از مطالعه بیرون از اتاق بگذارید.
3- هنگام برخاستن از خواب از تلفن همراه یا رایانه استفاده نکنید.
طبق مطالعات استفاده از گوشی موبایل زمان بیدار شدن می‌تواند روی کل روزتان اثر منفی بگذارد. اینکار باعث ایجاد اضطراب و استرس شده و بر اولویت بندی دوز شما تاثیر خواهد داشت.
در پایان لازم است بار دیگر یادآور شویم، پیشرفت تکنولوژی سطح کیفیت زندگی ما را افزایش داده اما اگر نحوه درست استفاده از آن را ندانیم قطعا روی سلامت ما تاثیرات بدی خواهد گذاشت. ایجاد تعادل بین استفاده از فناوری و اهمیت به سلامتی یک امر واجب است.
